کد مطلب:1107 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:312
احـکام نـذر و عـهد
مسأله 2648 ـ نذر آنست كه انسان بر خود واجب كند كه كار خیری را برای خدا بجا آورد، یا كاری را كه نكردن آن بهتر است برای خدا ترك نماید.
مسأله 2649 ـ در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آنرا به عربی بخوانند پس اگر بگوید چنانچه مرض من خوب شود، برای خدا بر من است كه ده تومان به فقیر بدهم نذر او صحیح است.
مسأله 2650 ـ نذر كننده باید مكلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر كند، بنابراین نذر كردن كسی كه او را مجبور كرده اند، یا به واسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر كرده صحیح نیست.
مسأله 2651 ـ آدم سفیهی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند، اگر مثلاً نذر كند چیزی به فقیر بدهد صحیح نیست.
مسأله 2652 ـ اگر شوهر از نذركردن زن جلوگیری نماید، زن نمی تواند نذر كند و اگر با جلوگیری شوهر نذر كند نذر او باطل است، بلكه چنانچه اذن ندهد ولكن منع هم نكند باز هم باطل است علی الاظهر.
مسأله 2653 ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر كند، شوهرش نمی تواند نذر او را بهم بزند، یا او را از عمل كردن به نذر جلوگیری نماید.
مسأله 2654 ـ اگر فرزند با اجازه پدر نذر كند، باید به آن نذر عمل نماید، بلكه اگر بدون اجازه او نذر كند، بنابر احتیاط عمل كردن به آن نذر واجب است.
مسأله 2655 ـ انسان كاری را می تواند نذر كند كه انجام آن برایش ممكن باشد بنابراین كسی كه نمی تواند پیاده كربلا برود، اگر نذر كند كه پیاده برود، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2656 ـ اگر نذر كند كه كار حرام یا مكروهی را انجام دهد یا كار واجب یا مستحبی راترك كند، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2657 ـ اگر نذر كند كه كار مباحی را انجام دهد یا ترك نماید، چنانچه بجا آوردن آن و تركش از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست، و اگر انجام آن از جهتی بهتر باشد وانسان بقصد همان جهت نذر كند، مثلاً نذر كند غذایی را بخورد كه برای عبادت قوت بگیرد، نذر اوصحیح است، ونیز اگر ترك آن از جهتی بهتر باشد وانسان برای همان جهت نذر كند كه آنرا ترك نماید مثلاً برای اینكه دود مضر است نذر كند كه آنرا استعمال نكند نذر او صحیح می باشد.
مسأله 2658 ـ اگر نذر كند نماز واجب خود را در جایی بخواند كه بخودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست، مثلاً نذر كند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتی بهتر باشد مثلاً بواسطه اینكه خلوت است و انسان حضور قلب پیدا می كند، نذر صحیح است.
مسأله 2659 ـ اگر نذر كند عملی را انجام دهد، باید همانطور كه نذر كرده بجا آورد، پس اگر نذر كند كه روز اول ماه صدقه بدهد، یا روزه بگیرد، یا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن بجا آورد كفایت نمی كند، و نیز اگر نذر كند كه وقتی مریض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پیش از آنكه خوب شود صدقه را بدهد كافی نیست.
مسأله 2660 ـ اگر نذر كند روزه بگیرد، ولی وقت و مقدار آنرا معین نكند، چنانچه یك روز روزه بگیرد كافی است، و اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آنرا معین نكند اگر یك نماز دو ركعتی بخواند كفایت می كند و اگر نذر كند صدقه بدهد و جنس و مقدار آنرا معین نكند، اگر چیزی بدهد كه بگویند صدقه داده، به نذر عمل كرده است و اگر نذر كند كاری برای خدا بجا آورد، در صورتی كه یك نماز بخواند یا یك روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.
مسأله 2661 ـ اگر نذر كند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد ولی می تواند (1) در آن روز مسافرت كند هر چند سفر او ضروری نباشد ولی بعداً باید قضا كند ولكن كفاره ندارد.
مسأله 2662 ـ اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نكند، باید به نحوی كه در مسأله 2678 ذكر می شود كفاره بدهد اگر چه احتیاط مستحبی كه تركش سزاوار نیست از برای كسی كه عاجز از عتق باشد آنست كه به شصت فقیر طعام بدهد و اگر از این هم عاجز باشد و نیز از لباس پوشاندن ده فقیر هم عاجز باشد دو ماه پی درپی روزه بگیرد و اگر تمكن از جمع بین هر دو داشته باشد جمع نماید.
مسأله 2663 ـ اگر نذر كند كه تا وقت معینی عملی را ترك كند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست، ولی باز هم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری كه در مسأله پیش گفته شد كفاره بدهد.
مسأله 2664 ـ كسی كه نذر كرده عملی را ترك كند و وقتی برای آن معین نكرده است، اگر از روی فراموشی، یا ناچاری، یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد كفاره بر او واجب نیست، ولی بعداً هر وقت از روی اختیار آنرا بجا آورد، باید به مقداری كه در دو مسأله پیش گفته شد كفاره بدهد.
مسأله 2665 ـ اگر نذر كند كه در هر هفته روز معینی مثلاً روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یكی از جمعه ها عید فطر یا قربان یا ایام تشریق (11 و 12 و 13 ذی الحجه در منی) باشد یا در روز جمعه مریض شود بلكه اگر عذر دیگری مانند حیض برای او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد و قضای آنرا بجا آورد.
مسأله 2666 ـ اگر نذر كند كه مقدار معینی صدقه بدهد، چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد، باید آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.
مسأله 2667 ـ اگر نذر كند كه به فقیر معینی صدقه بدهد، نمی تواند آنرا به فقیر دیگر بدهد، و اگر آن فقیر بمیرد، بنابر احتیاط باید به ورثه او بدهد.
مسأله 2668 ـ اگر نذر كند كه به زیارت یكی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله علیه السلام مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود كافی نیست، و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت كند، چیزی بر او واجب نیست.
مسأله 2669 ـ كسی كه نذر كرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آنرا نذر نكرده، لازم نیست آنها را بجا آورد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-علی الاظهر.
مسأله 2670 ـ اگر برای حرم یكی از امامان یا امام زادگان چیزی نذر كند، باید آنرا در تعمیر و روشنائی و فرش حرم و مانند اینها مصرف كند، یا به زوار و خدام آنان بدهد.
مسأله 2671 ـ اگر برای خود امام علیه السلام چیزی نذر كند، چنانچه مصرف معینی را قصد كرده، باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نكرده، باید به فقرا و زوار بدهد، یا مسجد و مانند آن بسازد، و ثواب آنرا به آن امام هدیه نماید. و همچنین است اگر چیزی را برای امام زاده ای نذر كند.
مسأله 2672 ـ گوسفندی را كه برای صدقه، یا برای یكی از امامان نذر كرده اند، اگر پیش از آنكه به مصرف نذر برسد شیر بدهد یا بچه بیاورد، مال كسی است كه آنرا نذر كرده، ولی پشم گوسفند و مقداری كه چاق می شود جزء نذر است.
مسأله 2673 ـ هر گاه نذر كند كه اگر مریض او خوب شود، یا مسافر او بیاید عملی را انجام دهد، چنانچه معلوم شود كه پیش از نذر كردن مریض خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل كردن به نذر لازم نیست.
مسأله 2674 ـ اگر پدر یا مادر نذر كند كه دختر خود را به سید شوهر دهد بعد از آنكه دختر به تكلیف رسید، اختیار با خود اوست، و نذر آنان اعتبار ندارد، بلكه اصل نذرشان اشكال دارد.
مسأله 2675 ـ هر گاه با خدا عهد كند كه اگر به حاجت شرعی خود برسد كار خیری را انجام دهد، بعد از آنكه حاجتش برآورده شد، باید آن كار را انجام دهد، و نیز اگر بدون آنكه حاجتی داشته باشد، عهد كند كه عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب می شود.
مسأله 2676 ـ در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و نیز كاری را كه عهد می كند انجام دهد، باید یا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب، یا كاری باشد كه انجام آن بهتر از تركش باشد، و در متساوی الطرفین احوط وجوبی انجام دادن است.
مسأله 2677 ـ اگر به عهد خود عمل نكند باید كفاره بدهد، یعنی شصت فقیر را سیر كند، یا دوماه روزه بگیرد یا یك بنده آزاد كند.
احكــام قســـم خوردن
مسأله 2678 ـ اگر قسم بخورد كه كاری را انجام دهد یا ترك كند، مثلاً قسم بخورد كه روزه بگیرد، یا دود استعمال نكند، چنانچه عمداً مخالفت كند، باید كفاره بدهد، یعنی یك بنده آزاد كند، یا ده فقیر را سیر كند، یا آنان را بپوشاند، و اگر اینها را نتواند باید سه روز روزه بگیرد. و بدان كه در پوشاندن هر یك از ده فقیر می تواند به یك پارچه ای كه تن او را بپوشاند اكتفاء نماید علی الاظهر و افضل دو پارچه است، بلكه احوط است، و در سیر كردن می تواند ده فقیر را دعوت نماید و سیر كند به نان و هر قاتقی، و افضل نان و گوشت است، و می تواند به هر فقیری یك مد كه سه ربع كیلو است تقریباً گندم یا آرد بدهد، و افضل آنست كه یك مشت زیادتر بدهد، و افضل از آن دو مد است، و چنانچه نوبت به روزه گرفتن رسید باید سه روز پشت سر هم روزه بگیرد.
مسأله 2679 ـ قسم چند شرط دارد:
اول ـ كسی كه قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسی كه مجبورش كرده اند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد قسم بخورد.
دوم ـ كاری را كه قسم می خورد انجام دهد باید حرام و مكروه نباشد و كاری را كه قسم می خورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كه كار مباحی را بجا آورد، باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد كار مباحی را ترك كند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
سـوم ـ به یكی از اسمهای خداوند متعال قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند(خدا) و (الله) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد كه به غیر خدا هم می گویند ولی به قدری به خدا گفته می شود كه هر وقت كسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آنكه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است و چنانچه به اسم مشتركی قسم بخورد و قرینه باشد كه همه مردم بفهمند كه مقصود او ذات مقدس است احوط وفاء است.
چهارم ـ قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آنرا قصد كند صحیح نیست، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.
پنجـم ـ عمل كردن به قسم برای او ممكن باشد، و اگر موقعی كه قسم می خورد ممكن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی كه عاجز می شود، قسم او بهم می خورد، و همچنین است اگر عمل كردن به قسم به قدری مشقت پیدا كند كه نشود آنرا تحمل كرد.
مسأله 2680 ـ اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری كند، یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید، قسم آنان صحیح نیست.
مسأله 2681 ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر، و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، پدر و شوهر می توانند قسم آنان را بهم بزنند، بلكه چنانچه منع ننمایند و اجازه هم ندهند باز هم باطل است علی الاظهر.
مسأله 2682 ـ اگر انسان از روی فراموشی، یا ناچاری به قسم عمل نكند، كفاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننماید. و قسمی كه آدم وسواسی می خورد، مثل اینكه می گوید والله الان مشغول نماز می شوم و به واسطه وسواس مشغول نمی شود، اگر وسواس او طوری باشد كه بی اختیار به قسم عمل نكند كفاره ندارد. و بدان كه مستحب است بعد از قسم انشاءالله بگویند و چنانچه گفت و قصدش شرط كردن بوده مخالفت آن كفاره ندارد.
مسأله 2683 ـ كسی كه قسم می خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است، و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می باشد، ولی اگر برای اینكه خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد بلكه گاهی واجب می شود، اما اگر بتواند توریه كند، یعنی موقع قسم خوردن طوری نیت كند كه دروغ نشود، بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید، مثلاً اگر ظالمی بخواهد كسی را اذیت كند و از انسان بپرسد كه او را ندیده ای و انسان یك ساعت قبل او را دیده باشد، احتیاط واجب آنست كه بگوید او را ندیده ام و قصد كند كه از پنج دقیقه پیش ندیده ام.
مسأله 2649 ـ در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آنرا به عربی بخوانند پس اگر بگوید چنانچه مرض من خوب شود، برای خدا بر من است كه ده تومان به فقیر بدهم نذر او صحیح است.
مسأله 2650 ـ نذر كننده باید مكلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر كند، بنابراین نذر كردن كسی كه او را مجبور كرده اند، یا به واسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر كرده صحیح نیست.
مسأله 2651 ـ آدم سفیهی كه مال خود را در كارهای بیهوده مصرف می كند، اگر مثلاً نذر كند چیزی به فقیر بدهد صحیح نیست.
مسأله 2652 ـ اگر شوهر از نذركردن زن جلوگیری نماید، زن نمی تواند نذر كند و اگر با جلوگیری شوهر نذر كند نذر او باطل است، بلكه چنانچه اذن ندهد ولكن منع هم نكند باز هم باطل است علی الاظهر.
مسأله 2653 ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر كند، شوهرش نمی تواند نذر او را بهم بزند، یا او را از عمل كردن به نذر جلوگیری نماید.
مسأله 2654 ـ اگر فرزند با اجازه پدر نذر كند، باید به آن نذر عمل نماید، بلكه اگر بدون اجازه او نذر كند، بنابر احتیاط عمل كردن به آن نذر واجب است.
مسأله 2655 ـ انسان كاری را می تواند نذر كند كه انجام آن برایش ممكن باشد بنابراین كسی كه نمی تواند پیاده كربلا برود، اگر نذر كند كه پیاده برود، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2656 ـ اگر نذر كند كه كار حرام یا مكروهی را انجام دهد یا كار واجب یا مستحبی راترك كند، نذر او صحیح نیست.
مسأله 2657 ـ اگر نذر كند كه كار مباحی را انجام دهد یا ترك نماید، چنانچه بجا آوردن آن و تركش از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست، و اگر انجام آن از جهتی بهتر باشد وانسان بقصد همان جهت نذر كند، مثلاً نذر كند غذایی را بخورد كه برای عبادت قوت بگیرد، نذر اوصحیح است، ونیز اگر ترك آن از جهتی بهتر باشد وانسان برای همان جهت نذر كند كه آنرا ترك نماید مثلاً برای اینكه دود مضر است نذر كند كه آنرا استعمال نكند نذر او صحیح می باشد.
مسأله 2658 ـ اگر نذر كند نماز واجب خود را در جایی بخواند كه بخودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست، مثلاً نذر كند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتی بهتر باشد مثلاً بواسطه اینكه خلوت است و انسان حضور قلب پیدا می كند، نذر صحیح است.
مسأله 2659 ـ اگر نذر كند عملی را انجام دهد، باید همانطور كه نذر كرده بجا آورد، پس اگر نذر كند كه روز اول ماه صدقه بدهد، یا روزه بگیرد، یا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن بجا آورد كفایت نمی كند، و نیز اگر نذر كند كه وقتی مریض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پیش از آنكه خوب شود صدقه را بدهد كافی نیست.
مسأله 2660 ـ اگر نذر كند روزه بگیرد، ولی وقت و مقدار آنرا معین نكند، چنانچه یك روز روزه بگیرد كافی است، و اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آنرا معین نكند اگر یك نماز دو ركعتی بخواند كفایت می كند و اگر نذر كند صدقه بدهد و جنس و مقدار آنرا معین نكند، اگر چیزی بدهد كه بگویند صدقه داده، به نذر عمل كرده است و اگر نذر كند كاری برای خدا بجا آورد، در صورتی كه یك نماز بخواند یا یك روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.
مسأله 2661 ـ اگر نذر كند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد ولی می تواند (1) در آن روز مسافرت كند هر چند سفر او ضروری نباشد ولی بعداً باید قضا كند ولكن كفاره ندارد.
مسأله 2662 ـ اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نكند، باید به نحوی كه در مسأله 2678 ذكر می شود كفاره بدهد اگر چه احتیاط مستحبی كه تركش سزاوار نیست از برای كسی كه عاجز از عتق باشد آنست كه به شصت فقیر طعام بدهد و اگر از این هم عاجز باشد و نیز از لباس پوشاندن ده فقیر هم عاجز باشد دو ماه پی درپی روزه بگیرد و اگر تمكن از جمع بین هر دو داشته باشد جمع نماید.
مسأله 2663 ـ اگر نذر كند كه تا وقت معینی عملی را ترك كند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست، ولی باز هم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری كه در مسأله پیش گفته شد كفاره بدهد.
مسأله 2664 ـ كسی كه نذر كرده عملی را ترك كند و وقتی برای آن معین نكرده است، اگر از روی فراموشی، یا ناچاری، یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد كفاره بر او واجب نیست، ولی بعداً هر وقت از روی اختیار آنرا بجا آورد، باید به مقداری كه در دو مسأله پیش گفته شد كفاره بدهد.
مسأله 2665 ـ اگر نذر كند كه در هر هفته روز معینی مثلاً روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یكی از جمعه ها عید فطر یا قربان یا ایام تشریق (11 و 12 و 13 ذی الحجه در منی) باشد یا در روز جمعه مریض شود بلكه اگر عذر دیگری مانند حیض برای او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد و قضای آنرا بجا آورد.
مسأله 2666 ـ اگر نذر كند كه مقدار معینی صدقه بدهد، چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد، باید آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.
مسأله 2667 ـ اگر نذر كند كه به فقیر معینی صدقه بدهد، نمی تواند آنرا به فقیر دیگر بدهد، و اگر آن فقیر بمیرد، بنابر احتیاط باید به ورثه او بدهد.
مسأله 2668 ـ اگر نذر كند كه به زیارت یكی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله علیه السلام مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود كافی نیست، و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت كند، چیزی بر او واجب نیست.
مسأله 2669 ـ كسی كه نذر كرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آنرا نذر نكرده، لازم نیست آنها را بجا آورد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-علی الاظهر.
مسأله 2670 ـ اگر برای حرم یكی از امامان یا امام زادگان چیزی نذر كند، باید آنرا در تعمیر و روشنائی و فرش حرم و مانند اینها مصرف كند، یا به زوار و خدام آنان بدهد.
مسأله 2671 ـ اگر برای خود امام علیه السلام چیزی نذر كند، چنانچه مصرف معینی را قصد كرده، باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نكرده، باید به فقرا و زوار بدهد، یا مسجد و مانند آن بسازد، و ثواب آنرا به آن امام هدیه نماید. و همچنین است اگر چیزی را برای امام زاده ای نذر كند.
مسأله 2672 ـ گوسفندی را كه برای صدقه، یا برای یكی از امامان نذر كرده اند، اگر پیش از آنكه به مصرف نذر برسد شیر بدهد یا بچه بیاورد، مال كسی است كه آنرا نذر كرده، ولی پشم گوسفند و مقداری كه چاق می شود جزء نذر است.
مسأله 2673 ـ هر گاه نذر كند كه اگر مریض او خوب شود، یا مسافر او بیاید عملی را انجام دهد، چنانچه معلوم شود كه پیش از نذر كردن مریض خوب شده، یا مسافر آمده است، عمل كردن به نذر لازم نیست.
مسأله 2674 ـ اگر پدر یا مادر نذر كند كه دختر خود را به سید شوهر دهد بعد از آنكه دختر به تكلیف رسید، اختیار با خود اوست، و نذر آنان اعتبار ندارد، بلكه اصل نذرشان اشكال دارد.
مسأله 2675 ـ هر گاه با خدا عهد كند كه اگر به حاجت شرعی خود برسد كار خیری را انجام دهد، بعد از آنكه حاجتش برآورده شد، باید آن كار را انجام دهد، و نیز اگر بدون آنكه حاجتی داشته باشد، عهد كند كه عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب می شود.
مسأله 2676 ـ در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و نیز كاری را كه عهد می كند انجام دهد، باید یا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب، یا كاری باشد كه انجام آن بهتر از تركش باشد، و در متساوی الطرفین احوط وجوبی انجام دادن است.
مسأله 2677 ـ اگر به عهد خود عمل نكند باید كفاره بدهد، یعنی شصت فقیر را سیر كند، یا دوماه روزه بگیرد یا یك بنده آزاد كند.
احكــام قســـم خوردن
مسأله 2678 ـ اگر قسم بخورد كه كاری را انجام دهد یا ترك كند، مثلاً قسم بخورد كه روزه بگیرد، یا دود استعمال نكند، چنانچه عمداً مخالفت كند، باید كفاره بدهد، یعنی یك بنده آزاد كند، یا ده فقیر را سیر كند، یا آنان را بپوشاند، و اگر اینها را نتواند باید سه روز روزه بگیرد. و بدان كه در پوشاندن هر یك از ده فقیر می تواند به یك پارچه ای كه تن او را بپوشاند اكتفاء نماید علی الاظهر و افضل دو پارچه است، بلكه احوط است، و در سیر كردن می تواند ده فقیر را دعوت نماید و سیر كند به نان و هر قاتقی، و افضل نان و گوشت است، و می تواند به هر فقیری یك مد كه سه ربع كیلو است تقریباً گندم یا آرد بدهد، و افضل آنست كه یك مشت زیادتر بدهد، و افضل از آن دو مد است، و چنانچه نوبت به روزه گرفتن رسید باید سه روز پشت سر هم روزه بگیرد.
مسأله 2679 ـ قسم چند شرط دارد:
اول ـ كسی كه قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسی كه مجبورش كرده اند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد قسم بخورد.
دوم ـ كاری را كه قسم می خورد انجام دهد باید حرام و مكروه نباشد و كاری را كه قسم می خورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كه كار مباحی را بجا آورد، باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد كار مباحی را ترك كند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
سـوم ـ به یكی از اسمهای خداوند متعال قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند(خدا) و (الله) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد كه به غیر خدا هم می گویند ولی به قدری به خدا گفته می شود كه هر وقت كسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آنكه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است و چنانچه به اسم مشتركی قسم بخورد و قرینه باشد كه همه مردم بفهمند كه مقصود او ذات مقدس است احوط وفاء است.
چهارم ـ قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آنرا قصد كند صحیح نیست، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.
پنجـم ـ عمل كردن به قسم برای او ممكن باشد، و اگر موقعی كه قسم می خورد ممكن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی كه عاجز می شود، قسم او بهم می خورد، و همچنین است اگر عمل كردن به قسم به قدری مشقت پیدا كند كه نشود آنرا تحمل كرد.
مسأله 2680 ـ اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری كند، یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید، قسم آنان صحیح نیست.
مسأله 2681 ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر، و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، پدر و شوهر می توانند قسم آنان را بهم بزنند، بلكه چنانچه منع ننمایند و اجازه هم ندهند باز هم باطل است علی الاظهر.
مسأله 2682 ـ اگر انسان از روی فراموشی، یا ناچاری به قسم عمل نكند، كفاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننماید. و قسمی كه آدم وسواسی می خورد، مثل اینكه می گوید والله الان مشغول نماز می شوم و به واسطه وسواس مشغول نمی شود، اگر وسواس او طوری باشد كه بی اختیار به قسم عمل نكند كفاره ندارد. و بدان كه مستحب است بعد از قسم انشاءالله بگویند و چنانچه گفت و قصدش شرط كردن بوده مخالفت آن كفاره ندارد.
مسأله 2683 ـ كسی كه قسم می خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است، و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می باشد، ولی اگر برای اینكه خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد بلكه گاهی واجب می شود، اما اگر بتواند توریه كند، یعنی موقع قسم خوردن طوری نیت كند كه دروغ نشود، بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید، مثلاً اگر ظالمی بخواهد كسی را اذیت كند و از انسان بپرسد كه او را ندیده ای و انسان یك ساعت قبل او را دیده باشد، احتیاط واجب آنست كه بگوید او را ندیده ام و قصد كند كه از پنج دقیقه پیش ندیده ام.